The difference between Administration and Management

آیا کولائ سو چي د ادارې (Administration) او مدیریت (Management) اصطلاحات یو د بل پرځای استعمال کړو؟
ځواب: ځیني پوهان په دې اند دي چي د ادارې (Administration) او مدیریت (Management) د اصطلاحاتو تر منځ ډېر زیات توپیر سته او باید یو د بل پر ځای استعمال نسي. دوئ د ادارې (Administration) او مدیریت (Management) د اصطلاحاتو تر منځ لاندي توپیرونه وړاندي کوي. 

اداره (Administration   (	مدیریت (management)
1.      اداره د سازمان په لوړه کچه کي ځای لري.	1.      مدیریت د سازمان په منځنۍ کچه کي ځای لري.
2.      اداره په یوه سازمان کي د تصمیم نیولو د برخي څخه عبارت ده.	2.      مدیریت په یوه سازمان کي د تطبیق کوونکي برخي څخه عبارت دئ.
3.      اداره په لوړه کچه ادراکي مهارتونو ته ضرورت لري ځکه چي په سازمانونو کی د تصمیم نیوني د برخي نمایندګي کوي.	3.      مدیریت بیا په لوړه کچه تخنیکي او انساني مهارتونو ته ضرورت لري ځکه چي د سازمان د اجرائیه برخي څخه نمایندګي کوي.
4.      په اداره کي پریکړي تر ډېره بریده د عامه خلکو، د حکومت د پالیسیو، ټولنیزو او مذهبي فکتورونو پر اساس نیول کیږي.	4.      په مدیریت کي تر ډېره بریده پریکړي د مدیرانو د ارزښتونو،عقایدو او شخصي نظریاتو پر اساس نیول کیږي.
5.      اداره د پلان جوړوني او سازمان ورکوني فعالیتونه په غاړه لري.	5.      مدیریت بیا د کارکوونکو د تشویق او کنترول فعالیتونه په غاړه لري.
6.      د ادارې اصطلاح د یوه ارګان ټولي چاري په ځان کی رانغاړي.	6.      د مدیریت اصطلاح د ادارې د اصطلاح فرعي برخه تشکیلوي.
7.      په عمومي ډول د ادارې د اصطلاح څخه په دولتي سکتور کي ډېره استفاده کیږي.	7.      په عمومي ډول د مدیریت د اصطلاح څخه په خصوصي سکتور کي ډېره استفاده کیږي.

خبره پر دې ځای پای ته نه رسیږي، د ځینو پوهانو له نظره بیا اداره او مدیریت یو د بل مترادف اصطلاحات دي او موږ کولائ سو چي دوئ یو دبل په عوض استعمال کړو. د دې ډلي پوهانو له نظره دا ډېره ستونزمنه ده چي د دې دوو اصطلاتو تر منځ دي کوم ځانګړی توپیر څوک پیدا کړای سي. یوازي هغه ښکاره توپیر چي موږ یې په ګوته کولائ سو هغه دا دئ چي د ادارې (Administration) اصطلاح په دولتي سکتور او د مدیریت (Management) اصطلاح بیا په خصوصي سکتور کي تر ډېره بریده کارول کیږي. 

یو شی چي باید په یاد یې ولرو هغه دا دئ چي د ادارې(Administration) اصطلاح په دوه مفهومه (سازمان/کارځای او پروسيس) او د مدیریت اصطلاح بیا یوازي په یوه مفهوم (پروسيس) کارول کیږي. 
موږ کولائ سو چي دا دوه اصطلاحات د پروسیس په معنا یو د بل په عوض وکارؤ. خو د مدیریت اصطلاح بیا د ادارې د اصطلاح په دوهم مفهوم (سازمان/کارځای) کي نسو کارولائ. 

د ادارې(Administration) د اصطلاح د استعمال دوه ډولونه (سازمان/کارځای او پروسيس) په لاندي ډول دي

1.      د ادارې (Administration) اصطلاح د سازمان/کارځای په معنا:
کله چي موږ دا اصطلاح د سازمان/کارځای په مفهوم کارؤ د دې څخه موخه یوازي سازمان دئ. د مثال په ډول. د افغانستان په دولتي ادارو کي فساد مخ پر کمېدو دئ. په دي جمله کي د ادارې اصطلاح د سازمان/کارځای په معنا کارول سوي ده.

2.      د ادارې (Administration) اصطلاح د پروسیس په معنا:
کله چي د ادارې اصطلاح د پروسیس په معنا کارؤ، د هغه څخه مو موخه د چارو مدیریت دئ. د مثال په ډول. د دولتي چارو اداره یو ستونزمن کار دئ. په دې مثال کي د ادارې اصطلاح د پروسیس په معنا کارول سوي ده.

To My Beloved Friend

Down to earth, above the sky
Looking humble, pretty shy

Soft and delicate like flower
Still can live with, thorns by

Oh my lord! this is amazing
Look at that, dazzling dye

Make me happy, feel relieved
You can see that, in my eye

I am grateful, to the one who
Just bestowed me, little joy

د رهبري او مدیریت اصطلاحات

رهبري او مدیریت هغه دوه اصطلاحات دي چي یو شمېر خلک یې یو د بل پر ځای کاروي. حال دا چي دا دوه اصطلاحات یو له بله سره ډېر زیات توپیر لري. جان پاول کوټر (John Paul Kotter) د هاروارډ پوهنتون استاد استدلال کوي چي مدیریت د موجوده پېچلتیاوو او مشکلاتو سره مقابله کوي. ښه مدیریت د پلانونو په طرحه کولو سره په نهادونو کی ثبات او نظم رامنځ ته کوي. خو برعکس رهبري و موجوده حالاتو ته د تغیر ورکولو په منظور هڅي کوي.

تعریف: د اهدافو د لاسته راوړلو په موخه د افرادو د متاثره کولو توان ته رهبري وایي. د خلکو د متآثره کولو سرچینی کیدلای سي چي رسمي او یا هم غیري رسمي وي. رسمي سرچیني هغه دي چي د یوه ارګان او دندی/مقام لخوا ورکول سوي وي. او غیری رسمي سرچیني کیدلائ سي چي یوه ټولنه او یا هم د خلکو یو ګروپ واوسي چیري چي سلسله مراتب، رسمي دندي او مقامونه وجود نلري.

رهبران د ښه راتلونکي لپاره د لېرلید په جوړولو سره لوری ټاکي او وروسته خلک د خبرو اترو (تبلیغاتو) په واسطه سره راغونډوي او هغوئ د خپل لېرلید په مرسته د مطلوبو اهدافو د لاسته راوړلو لپاره تشویقوي. مدیران بیا د هغه قانوني صلاحیت څخه په استفاده چي د دوئ په رسمي مقام/دنده کي دوئ ته ورکړل سوئ په واسطه د یوه نهاد د غړو موافقه او اطاعت ترلاسه کوي. مدیریت د همږغۍ، په کارګمارني (استخدام)، ورځنیو چارو او هغه لېرلید چي د رهبرانو لخوا ورکړل سوئ د تطبیق چاري په غاړه لري.

لوستونکو ته شاید پوښتنه پیدا سي چي ځیني افراد د مدیرانو پر پوسټونو باندي کار کوي او دوئ د همږغۍ، په کارګمارني (استخدام)، او د ورځنیو چارو تر څنګ د خپلو سازمانونو او څانګو لپاره لېرلید هم جوړوي. دا څنګه کیدلای سي ځکه چي موږ ویلي وه چي لېرلید جوړول یوازي د رهبرانو کار دئ؟ ځواب دا دئ چي په سازمانونو کي لوړ رتبه مدیران د مدیریتي دندو (پلان جوړونه، تشکیلاتي چاري، څارنه او کنترول) تر څنګ د افرادو د تشویقولو او هڅولو (چي دا دنده په تخنیکي لحاظ په رهبرۍ پوري اړه لري) دنده هم په غاړه لري. دا په دي معنی چي په سازمانونو کي رهبران او مدیران په بېل بېل ډول وجود نه لري بلکه همدا مدیران دي چي ځیني یې د مدیرت او رهبریت دواړي دندي په غاړه لري. یو شی باید په یاد ولرو هغه دا چي نه هم ټول مدیران رهبران او نه هم ټول رهبران مدیران دي.

په رسمي دندو کي هم ځیني مدیران د دي توانایي نلري چي خلک او چاري په ښه ډول سره تنظیم او رهبري کړي ځکه نو په سازمانونو کي ډېري زیاتي نیمګړتیاوي په وجود راځي. هغه افراد چي بیله د کومي رسمي دندي درلودلو څخه خلک متاثره کړي دا ډول خلک او د دوئ رهبري ډیره مؤثره وي ځکه چي رسمي واک هر وخت د چا سره نه وي او بل دا چي د رسمي واک او مقام په درلودلو سره کیدلای سي چي هر څوک تر یو بریده خلک د خپل ځان تابع وګرځوي.

نو دا لازمه نه ده چي څوک چیري او پر کوم پوسټ کار کوي. ځینی افراد یوازي د ښه مدیریت او ځینی بیا یوازي د ښه رهبریت مهارت لري، خو ځیني بیا هم د ښه مدیریت او هم د ښه رهبریت دواړو مهارتونه لري چي البته دا د دندي په نوعیت او ځای پوري اړه نلري. او دا باید وویل سي چي دنده که رسمي او یا هم غیري رسمي (شخصي) وي د دواړو مهارتونو درلودونکي اشخاص به پکښي ډېر بریالي وي نسبت هغو ته چي د یوه مهارت درلودونکي وي.

رهبریت د سون زه (Sun Tzu) له نظره

شاوخوا پنځه پېړۍ د مېلاد څخه وړاندي سون زه (Sun Tzu) په خپل کتاب د جګړي هنر (The Art of War) کي د رهبریت په اړه داسي لیکلي: رهبریت د ځیرکتیا، باور، انسانیت، زړه ورتیا او ډسپلین د ځانګړتیاوو مجموعه ده. که چیري د رهبر لخوا یوازي پر ځیرکتیا تکیه وسي نتیجه به یې د پلویانو له لوري بغاوت وي. که یې یوازي د انسانیت څخه کار واخیست، رهبري کمزوري کوي. همدا شان ډېر باور کول د رهبر ناداني او حماقت ثابتوي. ډېره تکیه پر زړه ورتیا باندي بیا تشدد رامنځ ته کوي. او دېر سخت ډسپلین بیا د بې رحمۍ او ظلم سبب ګرځي. ځکه نو د سون زه له نظره ښه رهبر هغه څوک دئ چي د پورته پنځو خواصو تناسب ئې ساتلئ وي.

ناز له ښکلو سره خوند کړي

ناز له ښکلو سره خوند کړي

ژوند له خپلو سره خوند کړي

لږ څه وخاندئ یارانو

ژوند له هیلو سره خوند کړي

لکه درد، داسي درمل سه

لکه درد، داسي درمل سه

لکه غم، داسي مي مل سه

چي هیڅ شک ور پکښي نه وي

هسي زما د ژوند اجل سه